İnsan beyninin atıkları nasıl temizlediği anlaşıldı?

Araştırmacılar beyinde küçük atık temizleme kanallarından oluşan bir ağ buldular.
İnsan beyninin içine yapılan benzersiz bir bakış, Alzheimer hastalığına yol açabilen atıkların nasıl temizlendiğini açıklamaya yardımcı olabilir.
Beyin hücreleri çok fazla besin kullanır, bu da çok fazla atık ürettikleri anlamına gelir. Bilim insanları uzun zamandır beynin hücresel çöpleri temizlemek için özellikle uyku sırasında aktif hale gelen özel bir tesisata sahip olduğunu düşünüyorlardı. Bunu farelerde tespit etmişlerdi. Ancak insanlarda da benzer bir sistemin olduğuna dair yalnızca dolaylı kanıtlar vardı.
Araştırmacılar, özel bir görüntüleme yöntemi sayesinde, yaşayan insanların beyinlerinde minik atık temizleme kanallarından oluşan bu ağı nihayet tespit ettiler.
Beyin uyku sırasında dikkat çekici derecede aktiftir. Bunun bir nedeni, derin bir temizlik yaptığı zaman olmasıdır. Çünkü iyi bir gece uykusu alamamak insanların düşüncelerini bulandırırken, kronik uyku yoksunluğu da bunama için bir risk faktörü olarak kabul edilir.
On yıldan fazla bir süre önce bilim insanları ilk olarak "glifatik sistem" adını verdikleri bir ağ bulduklarını bildirdiler. Beyin omurilik sıvısı, dokuya derinlemesine ulaşmak ve atıkları beyinden çıkana kadar taşımak için kan damarlarını çevreleyen kanalları kullanır. Farelere beta-amiloid adlı bir Alzheimer suçlusu enjekte edildiğinde, hayvanlar uyurken daha hızlı temizlendi.
Bu ağın nasıl çalıştığı tam olarak bilinmemekle birlikte bazı araştırmalar, kan damarlarının atmasının atık temizleyici sıvının gitmesi gereken yere taşınmasına yardımcı olduğunu gösteriyor.
Ancak bu sistemi insanlarda bulmak zor oldu. Düzenli MRI taramaları bu sıvı dolu kanallardan bazılarını tespit edebildi ancak işlevlerini göstermedi.
Bilim insanları beyin ameliyatı geçiren beş hastaya izlenebilen bir karışım enjekte etti. Karışım bu taramalar altında izlendi ve tahmin edildiği gibi, 24 ila 48 saat sonra bu karışım beyinde rastgele hareket etmiyordu. Tıpkı daha önceki araştırmaların farelerde bulduğu gibi, bu kanallar aracılığıyla hareket ediyordu.