'Hastalık X' diye bir hatalık yok

Davos'ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nun ardından gündeme gelen 'Hastalık X' konusu, sosyal medyada birçok kullanıcı tarafından paylaşıldı. Geçtiğimiz hafta İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu kapsamında, sağlık uzmanlarından oluşan bir ekip "Hastalık X'e Hazırlık" başlıklı panelde bir toplandı.

Panelde, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus'un yanı sıra Brezilya Sağlık Bakanı Nísia Trindade ve Amerikan Kalp Derneği'nin CEO'su Nancy Brown da yer alıyordu.

Panelin ardından sosyal medyada, DSÖ'nün 'ölümcül Hastalık X'e karşı uyarıda bulunduğu yönündeki haberler "X hastalığına hazır olun" başlıklarıyla sunuldu. Sosyal medya kullanıcıları, 'Hastalık X'i gerçekmiş gibi anlatan ve bunu topluma yönelik yakın bir tehdit olarak tasvir eden bir dizi gönderi paylaşmaya başladı.

Peki, haber siteleri ile sosyal medyada dolaşıma giren 'Hastalık X' nedir?

Aslında, 'Hastalık X' diye bir hastalık yok. Bu terim, DSÖ'nün yanı sıra bazı sağlık uzmanlarının gelecekteki sağlık krizlerini planlamaya yardımcı olmak için kullandığı varsayımsal bir patojen.

AP'nin aktardığına göre bu terim, ilk olarak 2018 yılında DSÖ tarafından kullanıma sokuldu. DSÖ, bu kavramı 2018 yılında halk sağlığı açısından büyük risk oluşturan hastalıklar listesinin bir parçası olarak tanıttı. Listenin, 'Hastalık X' içermeyen ilk versiyonu 2017'de yayınlandı.

2022 yılında DSÖ, 'ortalığı kasıp kavurma' potansiyeline sahip olduğuna ve üzerinde daha fazla çalışılması gerektiğine inandıkları patojenlerin bir listesini oluşturmak amacıyla 25 virüs ailesini ve bakteriyi incelemek üzere 300 bilim insanını bir araya getirdi.

DSÖ'nün listesini güncelleme niyetine ilişkin 2022 tarihli bir duyuruya göre 'Hastalık X', bir gün bir salgına veya pandemiye neden olabilecek varsayımsal bir patojeni temsil ediyor. Bu potansiyel tehdidin 'Hastalık X' olarak tanımlanması, henüz aşısı veya ilaç tedavisi bulunmayan ve ciddi bir salgına yol açabilecek bir hastalıkla mücadeleye yönelik hazırlıklara öncelik verilmesi gerektiğine işaret ediyor.

Panelde konuşan sağlık uzmanları, böyle bir patojenin var olduğu bilinmemekle birlikte, olası bir virüsle mücadele etmek için 'proaktif' bir eylem planı hazırlanması gerektiğini dile getirdi.

Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi'nden Dr. Amesh Adalja, "İnsandan insana bulaşma yeteneğini geliştirebilecek çok yüksek ölüm oranlarına sahip virüs türleri var" dedi. Adalja, 'Hastalık X' olarak nitelendirilen potansiyel patojenin 'muhtemelen solunum yollarını etkileyecek bir hastalık' olabileceğini dile getirdi. Adalja, şöyle konuştu: "Bu, Covid-19 gibi yarasalarda olabilir, kuş gribi gibi kuşlarda olabilir ya da domuz gibi başka hayvan türlerinde olabilir."

DSÖ'den açıklama

Associated Press, Hastalık X ile ilgili yanlış iddialara ilişkin DSÖ'yö sorular yönetti.

DSÖ ise Sağlık Acil Durumları Programı İcra Direktörü Dr. Michael Ryan'ın 2022'dek açıklamasının bir benzerini gönderdi.

Ryan, 2022'de "Karşı önlemlerin araştırılması ve geliştirilmesi için öncelikli patojenlerin ve virüs ailelerinin hedeflenmesi, hızlı ve etkili bir salgın ve pandemi yanıtı için esastır" demişti.

"Hastalık X" nedir*

"Hastalık X", Dünya Sağlık Örgütü'nün gelecekte ciddi bir küresel salgın başlatma potansiyeline sahip bilinmeyen bir patojene verdiği isim.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, geçtiğimiz hafta Davos'ta düzenlenen bir uzman panelinde yaptığı konuşmada, "Bilinmeyen şeyler var, bunlar olabilir ve herhangi bir şeyin olup olmayacağı değil, ne zaman olacağı önemli" dedi.