Elektrikte darboğaza doğru

Uzun bir aradan sonra Türkiye elektrik kesintileriyle gene karşı karşıya. Sektörün önde gelen şirketlerinden aldığım bilgiye göre halen günde 1.000 megavat elektrik kesintisi yapılıyor.  "Peak," yani elektrik kullanımının en yüksek olduğu saatlerde, ortalama 26.402 megavat elektriğe ihtiyaç var. Hissedilmemesi için kesintiler kısa süreli olarak yapılıyor ve "gezdiriliyor." Yani bir bölge 20-30 dakika karanlıkta bırakıldıktan sonra orada elektrikler geliyor, başka bir bölgede elektrikler kesiliyor."Önümüz kaçınılmaz bir şekilde karanlık" diye konuştu profesyonel ömrünü enerji sektöründe geçirmiş bir kaynak.Bir başka kaynak ağustos ayında meydana gelen elektrik kesintilerinin bazı özel sektör santralların üretimi durdurmasından değil, arzın talebi karşılayamamasından meydana geldiğini söyledi."Aralık, ocak, şubat aylarında peak saatlerde kesinti olacak" dedi bu kaynak. "Mart başında karların erimesiyle baraj gölleri dolmaya başlayacağı için durum normale dönebilir. Yazın tekrar kesinti yaşanacak. 2007-2009 yıllarında da elektrik kesintisi olma tehlikesi var."Şahin uyardı ama...Bu kaynağa göre, ulusal sistemi çalıştıran kamu kuruluşu olan Türkiye Elektrik İletişim A.Ş. (TEİŞAŞ) olası kesinti konusunda "yazın hükümete uyarıda bulundu." TEİAŞ genel müdürü İlhami Şahin bu uyarının bedelini görevden alınarak ödedi. Şahin'in sektörde "güvenilir ve bilgili" bir bürokrat olarak namı vardı."Şahin'in suçu, elektrikte yeteri kadar yatırım yapılmamış olmasının altını çizmekti" diye konuştu bir kaynak.Elektrik sıkıntısının en büyük nedeni enerji sektöründe son dört yılda kayda değer yatırım yapılmamasıdır. İkinci neden, devletin elindeki termik santralların, özelleştirilecekleri için, bakımlarının doğru dürüst yapılmaması, güvenirliklerini kaybetmiş olmasıdır. Bu santrallar ayrıca yaşlıdır. Bu tesislerde, santralın maliyet olarak %50'sine tekabül eden kazanlarının komple değişimine ve kontrol sistemlerinin modernizasyonuna ihtiyaç vardır. Bunlar zaman isteyen ve maliyeti yüksek yenileştirmelerdir.Arzın talebi karşılamakta zorlanmasının bir diğer nedeni hayat standardının yükselmesi sonucu elektrik sarfiyatının artmasıdır. Yaz aylarında klimaların sarfiyatı kış aylarında ısınmaya yapılan elektrik sarfiyatını geçmeye başladı.Güç yetmiyorİşte bir uzmanın görüşü: "Şu andaki güç yetmiyor. Sistem ucu ucuna duruyor. 40.000 megavat kurulu güç var. Sağlam güç ise 26.000 megavat. Gerisi eski ve güvenilir değil. Şu anda sistemi güvenilir hale getirmek için her yıl 2.000 megavat ilave etmek lazım. Başka türlü kesinti kaçınılmazdır."Uzmanlara göre, elektrik kesintilerinin artmaması ve önümüzdeki yıllara da sirayet etmesi için 10.000 megavatın yapım olması halinde lazım. Bu en aşağı 15 milyar dolar yatırım demektir. Şu anda sadece 600-700 megavat mertebesinde yatırım var.Buraya nasıl geldik?Hükümetin uygulanabilir, piyasa realitelerine dayalı bir enerji politikası olmadığı için."Yattılar kulaklarının üstüne, bizi dinlemediler" diye konuştu sektörün uyarılarına dikkat çeken bir kaynak.Darboğazı aşmak için çok hızlı bir şekilde doğalgaz santralı ve ithal kömüre dayalı santral yapmak gerekiyor. Şu anda % 45 doğalgaza bağımlı olduğumuz için en çabuk çözüm olmasına karşı doğalgaz santralları dışarıya bağımlılığı artıracak.Yerel kömür ve linyit kaynakları kalitesiz oldukları için soruna çare değil. Uzun vadede ise nükleer santral yapımına güç vermek lazım. Ama maalesef orada da yanlış yoldayız.Metin Münir/ Milliyet