Konya: Selçuklu ile Osmanlı'yı buluşturan şehir

Türk-İslam kültür ve medeniyetine ait eserleri en güzel biçimde sergileyen şehirlerin başında yer alıyor Konya. Osmanlı İmparatorluğu'ndan Selçuklular'a uzanan geniş bir dönemde şairleri, mutasavvıfları, musıkişinas ve diğer sanatkarları bağrında toplayan Konya, özellikle Anadolu Selçukluları Devleti'nin başkentliği döneminde kültür ve sanatta altın çağını yaşamıştır.

Osmanlı ve Selçuklu tarihini en iyi şekilde yansıtan Konya'da 500'e yakın tarihî eser bulunuyor. Selçuklu eserleri bakımından Türkiye'de ilk sırada yer alan Konya, Osmanlı eserlerinde ise İstanbul ve Bursa'dan sonra üçüncü güzel şehrimiz.

Arifleri bağrında toplayan kültür merkezi

1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra kurulan (1076-1080) Anadolu Selçukluları Devleti'nin başkentliği (1096-1277) döneminde kültür ve sanatta altın çağını yaşamıştır Konya. Devrin ünlü bilginleri, şairleri, mutasavvıfları, musikişinas ve diğer sanatkarlarını bağrında toplamıştır. Bahaeddin Veled, Mevlâna Celaleddin başta olmak üzere Kadı Burhaneddin, Kadı Sıraceddin, Sadreddin Konevi, Şahabeddin Sühreverdi gibi bilginler, Muhyiddin Arabi gibi mutasavvıflar Konya'ya yerleşmişler, verdikleri eserlerle şehri bir kültür merkezi haline getirmişlerdir. Bilhassa Hz. Mevlâna, hayat tarzı ile Türk milletinin adeta sevgilisi olmuş; Mesnevi, Divan-ı Kebir gibi eserleriyle de günümüze kadar ışık saçmıştır.

Konya, altın çağını yaşıyor

Keza, Nasreddin Hoca da güldüren ve düşündüren nükteleri ile Konya'nın kültür ve sosyal hayatının gelişmesinde asırlardır devam eden bir bilge kişidir. Selçuklular dönemi Konya'sında kütüphaneler açılmış, bu dönemde tarih, edebiyat, sanat, tıp, komoğrafya, hukuk ve din alanında büyük tarihi ve kültürel atılımlar yapılmış, buna bağlı olarak medreseler, camiiler, kütüphaneler, türbeler, çeşmeler, kaleler, hanlar, hamamlar, çarşı ve bedestenler, köprüler, saraylar yapılmıştır. Konya merkezde en önemli tarihi yapı olarak Mevlana Müzesi, Alaaddin Keykubat Külliyesi, ilçelerde ise Beyşehir'de Eşrefoğlu Camii, Akşehir'de İmarathane, Doğanhisar'da Ulu Cami, Karapınar'da Selimiye Külliyesi ve buna benzer çok sayıda tarihi yapı zikredilebilir.

Karamanoğulları dönemi

Karamanoğulları (1277) devrinde de bilim ve kültür alanındaki gelişmeler devam etmiş, Ulu Arif Çelebi ve oğulları Adil ve Alim Çelebiler ile Ahmet Eflaki ve Sarı Yakup gibi bilgin ve mutasavvıflar yetişmiştir. Bu dönemin kayda değer eserleri şunlardır: Ali Gav Zaviye ve Türbesi, Kadı Mürsel Zaviye ve Türbesi, Ebu İshak Kazeruni Zaviyesi, Hasbey Dar-ül Huffazı, Meram Hasbey Mescidi, Şeyh Osman Rumi Türbesi, Ali Efendi Muallimhanesi, Nasuh Bey Dar-ül Huffaz, Turgutoğulları Türbesi, Kalenderhane Türbesi, Burhaneddin Fakih Türbesi, Siyavuş Veli Türbesi.

Osmanlı zamanında kültür ve medeniyet

Konya, 1467 yılında Osmanlı sınırlarındadır. Doğu seferlerine çıkan Osmanlı sultanlarından Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman ve II. Murat'ın uğrak yeridir. İlim, kültür ve sanat hareketleri kesintisiz devam eder. Ünlü şairler, bilginler ve tarihcilerin toplandığı merkez haindedir. Bu dönemde de mimari yönden; camiler, çeşmeler, medreseler vs. eserler meydana getirilir. Selimiye Camii, Yusufağa Kitaplığı, Piri Mehmet Paşa Camii, Şerafettin Camii, Kapu Camii, Hacı Fettah Camii, Nakiboğlu ve Aziziye Camileri, Şeyh Halili Türbesi ile Mevlana Külliyesi dönemin mimari eserlerinden bazılarıdır.

Osmanlının son döneminde Tanzimat hareketiyle Konya'da da yenileşmeler başlamış medreselerin yanında İlkokullar (iptidai), öğretmen okulu (Darülmualimin) ve Ortaokul (Rüştiye) açılmıştır. 1900 yılında Konya'daki medrese sayısı ilçeler dahil 530'a ulaşmıştır.